MdDS; Mal de Débarquement Syndroom

Het Mal de Débarquement syndroom (MdDS) is een neurologische aandoening die gekenmerkt wordt door een subjectieve waarneming van zelfbeweging. Het is een zeldzame ziekte met een aanhoudend gevoel van beweging zoals wiegen, slingeren, dobberen en/of deinen. Ook bekend als ontschepingssyndroom, ontwikkelt MdDS zich meestal na een cruise of ander type waterreizen; de blootstelling hoeft niet langdurig te zijn.

MdDS is ook gemeld na reizen per vliegtuig, trein en auto; en minder vaak na herhaald gebruik van de lift, het lopen op dokken, het gebruik van virtual reality-apparatuur of praktisch elke bewegingservaring (slapen op een waterbed bijvoorbeeld). Symptomen zijn vaak nadrukkelijker aanwezig in een gesloten ruimte als iemand bewegingsloos probeert te zijn (zitten, liggen of staan in een stilstaande positie) en worden verlicht bij passieve beweging zoals in een auto, vliegtuig of trein in beweging. Ook zijn er nog andere geassocieerde symptomen, zoals een verhoogde visuele sensitiviteit (overgevoeligheid voor bewegende beelden of drukke patronen), ruimtelijke desoriëntatie, vermoeidheid, hoofdpijn, angst en concentratiestoornissen (verminderde cognitieve functie). De klachten kunnen maanden tot jaren aanhouden, en er is een kans op herhaling na een eerste episode. Veel mensen ervaren de meer gebruikelijke entiteit met het label "zeebenen" bij het uitstappen uit reiservaringen. “Zeebenen” zijn een voorbijgaande, normale reactie op reizen die over het algemeen snel verdwijnt in tegenstelling tot MdDS.

Oorzaak en diagnose

De onderliggende oorzaak is nog niet volledig achterhaald, maar er zijn verschillende theorieën, zoals een maladaptatie van de vestibulo-oculaire reflex (VOR; verstoring in de afstemming tussen de evenwichtsorganen en de ogen) mogelijk samenhangend met afwijkingen in de hersenactiviteit. De aandoening treft vooral vrouwen tussen de 30-60 jaar, maar kan op alle leeftijden en beide geslachten voorkomen. Het neuro-otologische standaardonderzoek is normaal, wat de diagnosestelling moeilijk maakt. De klachtenbeschrijving van patiënten is derhalve het meest onderscheidend, waarbij een verbetering van de symptomen wanneer patiënten in beweging zijn, een belangrijk diagnostisch kenmerk is.

Behandeling

Een deel van de MdDS-patiënten kan momenteel succesvol behandeld worden met neuromodulatie of door readaptatie van de VOR met optokinetische stimuli (bijvoorbeeld middels vestibulaire revalidatie via een geschoolde fysiotherapeut). Er is nog geen aangetoonde effectieve behandeling met medicijnen. Echter bij mede op de voorgrond staande angstklachten is het van belang deze adequaat te behandelen via psychotherapie danwel medicamenteus (bijvoorbeeld SSRI’s), wat uiteindelijk ook een gunstig effect kan hebben op de symptomen van MdDS.